Η θυσία των μαχητών του ΔΣΕ οδηγός για τους εργατικούς Αγώνες

Η 3η Μεραρχία του Δ.Σ.Ε Πελοποννήσου:
​Η τιτανομαχία του Δ.Σ.Ε στη Πελοπόννησο

Η θυσία των μαχητών του ΔΣΕ οδηγός για τους εργατικούς αγώνες

Στην Πελοπόννησο ο Εμφύλιος Πόλεμος εκδηλώθηκε με ιδιαίτερη σκληρότητα από την πλευρά των αστών. Μετά τη Συνθήκη της Βάρκιζας ξεκίνησε ένα ανελέητο κυνηγητό ενάντια στους πάνω από 300.000 Πελοποννήσιους που βρέθηκαν στις γραμμές του ΕΑΜ. Αυτό περιελάμβανε δολοφονίες, φυλακίσεις, βασανισμούς κ.ά. και λόγω αυτής της τρομοκρατίας οργανώθηκαν οι πρώτες ένοπλες ομάδες καταδιωκόμενων στον Πάρνωνα και τον Ταΰγετο. Με την ίδρυση του ΔΣΕ (Οκτώβριος 1946) αυτές οι ομάδες αποτέλεσαν τον πρώτο πυρήνα του Αρχηγείου Πελοποννήσου του ΔΣΕ. Μετά από δεκάδες νικηφόρες μάχες στη Νότια Πελοπόννησο και τη δημιουργία μιας μεγάλης ελεύθερης περιοχής, η δράση του ΔΣΕ επεκτάθηκε σε όλο το Μοριά μέχρι τα τέλη του 1947. Όλο το 1948 έγιναν πάνω από 100 μάχες και συγκρούσεις του ΔΣΕ με τον αστικό στρατό και ο ΔΣΕ έφτασε να αριθμεί στην περιοχή μας πάνω από τέσσερις χιλιάδες μαχητές. Στα τέλη του 1948 δημιουργήθηκε και η ηρωική 3η Μεραρχία. Αυτή η ραγδαία ανάπτυξη του ΔΣΕ και η μεγάλη ελεύθερη περιοχή που κάλυπτε τα 3/5 της Πελοποννήσου, ανησύχησαν τα επιτελεία των αστών, όπου στις αρχές του 1949 οργάνωσαν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις συγκεντρώνοντας χιλιάδες άνδρες του αστικού στρατού από την υπόλοιπη Ελλάδα και κατάφεραν συντριπτικό χτύπημα του ΔΣΕ στην Πελοπόννησο. Όλη την περίοδο από την Απελευθέρωση έως και τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου, πάνω από πέντε χιλιάδες αγωνιστές στην Πελοπόννησο έδωσαν τη ζωή τους για να απαλλαγεί ο λαός μας από ντόπιους και ξένους εκμεταλλευτές. Η θυσία τους είναι οδηγός για τους αγώνες των εργατών, όλου του λαού και της νεολαίας. Είναι οι ήρωες που δεν γράφτηκαν στα σχολικά βιβλία και τις αστικές εφημερίδες, οι ήρωες που δεν ακούστηκαν στα ιστορικά ντοκιμαντέρ και στις ταινίες που χρηματοδοτούν οι αστοί για να θάψουν την Ιστορία. Είναι οι ήρωες που γράφτηκαν στις καρδιές του λαού της Πελοποννήσου και ακούγονται στα τραγούδια και στις ιστορίες του σαν θρύλοι.

H 3η Μεραρχία του ΔΣΕ

Όλες ανεξαιρέτως οι Μεραρχίες του ΔΣΕ έγραψαν την δική τους ηρωική εποποιία στην σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας με τα ηρωικά τους κατορθώματα. Μία από αυτές, η 3η Μεραρχία που έδρασε στην Πελοπόννησο στάθηκε πιο ηρωική και συνάμα πιο τραγική από όλες τις άλλες και αυτό γιατί: Όλοι ανεξαιρέτως οι μαχητές της γνώριζαν ότι εάν δεν κατάφερναν να κρατήσουν τον Μοριά, αυτό θα σήμαινε τον θάνατό τους . Η γεωγραφική θέση και μορφολογία του εδάφους της Πελοποννήσου, σε συνδυασμό με την έλλειψη ναυτικού και αεροπορίας, καθιστούσε αδύνατη την οργανωμένη διαφυγή τους. Έπρεπε στον κλειστό αυτό χώρο ή να νικήσουν ή να πεθάνουν.

Παρά το γεγονός ότι μετά τη Βάρκιζα η περιοχή μετατράπηκε σε ορμητήριο του παρακράτους, με ό,τι αυτό συνεπαγόταν για την αριστερά, τα στελέχη και τους οπαδούς της. Παρά το γεγονός ότι ο ΔΣΠ ήταν ουσιαστικά υποχρεωμένος να λειτουργήσει σχεδόν ανεξάρτητα, χωρίς δηλαδή σύνδεση με τον βασικό κορμό του στρατεύματος της υπόλοιπης Ελλάδας, κατάφερε το Φθινόπωρο του 1948 να ελέγχει τα τρία τέταρτα της Πελοποννήσου, με τη συνολική του δύναμη να αγγίζει τους 4.000 μαχητές, όταν την ίδια στιγμή ο αντίπαλος είχε περισσότερους από 32.000 άντρες με υπέρτερο στρατιωτικό υλικό, χώρις να συνυπολογίζουμε την ουκ ευκαταφρόνητη δύναμη της Χωροφυλακής και τους ΜΑΥ. Ηταν τέτοια η αποτελεσματικότητα και η ισχύς του ΔΣΠ που προκάλεσε τέτοια αναστάτωση στην αστική κυβέρνηση της Αθήνας που αναγκάστθηκε να αλλάξει πέντε διοικητές στην περιοχή. Οι πολιτικοί παράγοντες της κυβέρνησης των Αθηνών, μέχρι και ο ίδιος ο βασιλιάς, όταν επισκέπτονταν την Πελοπόννησο χρησιμοποιούσαν μονάχα θαλάσσια μέσα καθώς δεν τολμούσαν να χρησιμοποιήσουν επ' ουδενί το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο του Μοριά φοβούμενοι ενέδρες, σαμποτάζ και άλλα δολοφονικά χτυπήματα.

Οι αξιόμαχοι αντάρτες της 3ης Μεραρχίας νικήθηκαν όχι λόγω πολιτικών ή στρατιωτικών συνθηκών και επιλογών αλλά λόγω της έλλειψης πυρομαχικών, που τόσο ταλαιπωρούσε το ΔΣΕ, ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, καθώς και λόγω της έλλειψης εφεδριών, πράγμα που καταδίκασε γενικότερα την πορεία του ΔΣΕ. Η αδυναμία εξοπλισμού με πυρομαχικά και είδη πρώτης ανάγκης τόσο για τον πόλεμο όσο και για την διαβίωση των μαχητών, αποτέλεσε τη βασική αιτία που ο Δ.Σ.Ε Πελοποννήσου ηττήθηκε νωρίτερα σε σχέση με τις άλλες Μεραρχίες του ΔΣΕ. Οι τρεις συνεχόμενες αποτυχίες για ανεφοδιασμό του Δ.Σ.Ε Πελοποννήσου με πολεμικό υλικό, από την Στερεά Ελλάδα το Φθινόπωρο του 1948 αποτέλεσαν την ταφόπλακά του.

Παράλληλα ο στρατηγός Τσακαλώτος και ο υποστράτηγος Πετζόπουλος στις 27/12/1948 εξαπέλυσαν τεραστίων διαστάσεων πόγκρομ ενάντια στον δημοκρατικό πληθυσμό της περιοχής και απομόνωσαν την περιοχή του Μοριά από την υπόλοιπη Ελλάδα, με τμήματα του κυβερνητικού στρατού που ήλεγχαν τις οδικές και σιδηροδρομικές συγκοινωνίες. Ο Τσακαλώτος σε συνδυασμένη επιχείρηση συνέλαβε 4.500 πολίτες που τιτλοφόρησε ως «Κομμουνιστές» και οι οποίοι, μέσα σε μια νύχτα, φορτώθηκαν σε πλοία και μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων και τόπους εξορίας. Η κυβέρνηση δεν ενημερώθηκε καν για το γεγονός καθώς όπως ο ίδιος ο Τσακαλώτος μαρτυρά στην αυτοβιογραφία του οι Αμερικάνοι τους πίεσαν να ενεργήσουν κατά τον τρόπο αυτό. 

Οι άνδρες της 3ης εξάντλησαν και την τελευταία σφαίρα του όπλου τους πριν πέσουν νεκροί. Με τις διαρκείς μετακινήσεις, τους ελιγμούς και τις μάχες κατάφεραν να διασωθούν μόνο μερικές εκατοντάδες μαχητών μέσα στις πιο αντίξοες συνθήκες. Πολύ πριν φτάσουν σε αυτή την κατάσταση, από τις αρχές του 1948 ακόμη, τόσο οι ηγέτες του Δ.Σ.Ε Πελοποννήσου όσο και οι μαχητές θεωρούσαν ως αποτυχημένες τις μάχες εκείνες, γιατί, παρά το γεγονός ότι κατατρόπωναν τον αντίπαλο, δεν κατάφερναν να αντικαταστήσουν τα πυρομαχικά που ξόδεψαν στις επιχειρήσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις διαταγές επιχειρήσεων των τμημάτων της Πελοποννήσου συναντά κανείς προς το τέλος δύο πολύ χαρακτηριστικές γραμμές, που γράφουν  «Ανεφοδιασμός και επιμελητεία : εκ του εχθρού». Οι γραμμές αυτές μας θυμίζουν τόσο τις ίδιες διαταγές που δίναν οι καπεταναίοι της Εθνικής Αντίστασης όσο και την αυταπάρνηση και την αυτοθυσία που χαρακτήριζε και τους δύο. 

Οι δυνάμεις του ΔΣΠ, παρά τον ηρωισμό των μαχητών και μαχητριών του, μακριά απο το κύριο σώμα του ΔΣΕ, και χωρίς τα απαιτούμενα πολεμοφόδια, ηττήθηκαν τελικά από τις κατά κράτος υπέρτερες δυνάμεις του κυβερνητικού στρατού. Στα τέλη του Αυγούστου έως και τις αρχές Σεπτέμβρη του 1949, ο ΔΣΕ είχε αποσυρθεί στην Αλβανία.

Στην Πελοπόννησο, στις αρχές Αυγούστου σκοτώθηκαν οι Ρογκάκος, Λάτσης και Φούρκας στον Πάρνωνα και ο Πέρδικας στο Μαίναλο. Μετά τις δραματικές αυτές εξελίξεις, ο αρχηγός του ΔΣΠ, Στέφανος Γκιουζέλης, προσανατολίστηκε στη διαφυγή του ίδιου, του Α. Κονταλώνη και της ομάδας Καμαρινού προς την Αλβανία, χρησιμοποιώντας ένα μικρό βενζινόπλοιο από τις ακτές του Μεσσηνιακού Κόλπου, αλλά στις 4 του Σεπτέμβρη 1949, όταν η μικρή ομάδα κινούνταν από Λουσίνα προς την κοιλάδα του Ευρώτα, έπεσε σε ενέδρα του Ε.Σ. και των ΛΟΚστην τοποθεσία «Λάτα» του χωριού Καστανιά (Καστόρι) και διαλύθηκε. Ο ίδιος ο Γκιουζέλης μαζέυοντας μερικούς μαχητές κοντά του προσπάθησε να αμυνθεί αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Τελικά μένοντας μόνος κατάφερε να συρθεί σε ένα μαντρί κοντά στον Χελμό και εκεί πέθανε απο τα τραύματά του και την πείνα.

Απο τα επιτελικά στελέχη του Δ.Σ.Ε Πελοποννήσου μονάχα δύο κατάφεραν να διασωθούν οι : Γιώργος Κονταλώνης και Αρίστος Καμαρινός, ενώ απο τους μαχητές μόλις μερικές δεκάδες. Οι προσωπικές ιστορίες και των δύο για το πώς κατάφεραν να γλιτώσουν ξεπερνούν κάθε φαντασία. Ο τελευταίος ελεύθερος αντάρτης του Δ.Σ.Ε Πελοποννήσου, ο Ετεοκλής Δουμουλάκης, βρέθηκε νεκρός σε μια σπηλιά πάνω από το χωριό Αρφαρά Μεσσηνίας, το 1952, τρία χρόνια μετά την ήττα του Δ.Σ.Ε. Ο τροφοδότης, που μάλλον τον δηλητηρίασε, ήταν από το χωριό Πήδημα.

---

Σχέδιο "Περιστερά" Η τιτανομαχία του Δ.Σ.Ε στη Πελοπόννησο​

​Το σχέδιο για την οριστική συντριβή του ΔΣΕ στην Πελοπόννησο με το όνομα "Περιστέρα", είχε καταστρωθεί από το στρατηγό Γιαντζή. Υπεύθυνος για την εκτέλεσή του είχε οριστεί ο στρατηγός Θρασύβουλος Τσακαλώτος διοικητής του Α' Σώματος Στρατού.

Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1948 ξεκίνησαν οι επιχειρήσεις του Εθνικού Στρατού. Στις υπάρχουσες δυνάμεις του κυβερνητικού σώματος, προστέθηκαν δυνάμεις που μεταφέρθηκαν από τη Βόρεια Ελλάδα. Συγκεκριμένα στην Πελοπόννησο μεταφέρθηκε η 9η Μεραρχία και δύο μοίρες ορεινών καταδρομών, ένας λόχος μηχανικού και τέσσερα αποσπάσματα χωροφυλακής. Έτσι η συνολική δύναμη του κυβερνητικού στρατού ανήλθε σε 44.000 άνδρες.

Διοικητής της 9ης Μεραρχίας ήταν ο υποστράτηγος Μανιδάκης και στρατιωτικός διοικητής Πελοποννήσου ο υποστράτηγος Θωμάς Πετζόπουλος. Ο Τσκαλώτος για να επιτύχει τον σκοπό του, απομόνωσε την Πελοπόννησο από την υπόλοιπη ηπειρωτική χώρα αποκόβοντας κάθε οδική συγκοινωνία. Ακολούθησε η τακτική της καμένης γης. Στις 27 Δεκεμβρίου του 1948 ξεκινά ένα μπαράζ συλλήψεων σε όλη την Πελοπόννησο. Κομμουνιστές και δημοκράτες σε όλο τον Μοριά συλλαμβάνονται, εκτοπίζονται και σε πολλές περιπτώσεις εκτελούνται επί τόπου. 400 είναι οι συλληφθέντες στην Καλαμάτα, 180 στην Πάτρα, 165 στην Τρίπολη και 120 στη Σπάρτη. Στόχος είναι η απομόνωση των αντάρτικων τμημάτων από κάθε δυνατή τροφοδοσία ή επικοινωνία με το λαό. Οι αρχικές συλλήψεις δεν φαίνεται να ικανοποιούν αρχικά το Γενικό Επιτελείο. Τις επόμενες ημέρες οι συλλήψεις εντείνονται και αγγίζουν το τελικό νούμερο των 4.500 πολιτών. Από αυτούς 2.500 χαρακτηρίζονται ως επικίνδυνοι και στέλνονται απευθείας στη Μακρόνησο και το Τρικέρι ενώ οι υπόλοιποι μεταφέρονται σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και φυλακές σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Τον Ιανουάριο του 1949, ο παράνομος μηχανισμός του ΚΚΕ στην Πάτρα θα δεχτεί ένα ισχυρό πλήγμα. Μετά από την προδοσία μέλους του κόμματος, συλλαμβάνονται 50 στελέχη του σε ολόκληρη την πόλη. Ο γραμματέας του κόμματος Κώστας Χινόπωρος θα προσπαθήσει να αποφύγει τη σύλληψη και σε συμπλοκή με την αστυνομία θα χάσει τη ζωή του. Η 3η Μεραρχία του ΔΣΕ προσπάθησε με όλες τις δυνάμεις της να προβάλει αντίσταση στα κυβερνητικά σχέδια, αλλά οι δυνάμεις και το πολεμικό της υλικό υστερούσαν σημαντικά. Στις 20 Γενάρη του 1949, το 1ο Τάγμα της 22ης Ταξιαρχίας με διοικητή των Αρίστο Καμαρινό, αντιμετώπισε τις υπέρτερες δυνάμεις της 9ης Μεραρχίας στο Δρακοβούνι Κερπίνης και στην Γλόγοβα. Οι δυνάμεις του αντιπάλου ήταν ισχυρές αλλά οι αντάρτες κατάφεραν να κρατήσουν. Μια ημέρα μετά η 55η Ταξιαρχία με διοικητή τον Θεόδωρο Πρεκεζέ και το Αρχηγείο Πάρνωνα με επικεφαλής τον Γιώργο Ατζακλή καταλαμβάνουν το Λεωνίδιο Κυνουρίας. Οι αντάρτες όμως καταφέρνουν να πάρουν μόνο μέρος των στρατιωτικών αποθηκών της περιοχής και έτσι ο πολύτιμος ανεφοδιασμός δεν επιτυγχάνεται. Μια ημέρα μετά η καταστροφή χτυπά το Τάγμα του Αλέξανδρου Τσουκόπουλου στον Άγιο Βασίλειο Κυνουρίας. Το τάγμα του θα κυκλωθεί από λάθος από μια μοίρα των ΛΟΚ και θα υποστεί σοβαρές απώλειες. Οι νεκροί ανέρχονται στους 70 ενώ συλλαμβάνονται και ακόμα 50 αντάρτες. Μια χούφτα 10-15 ανταρτών με τον Τσουκόπουλο θα καταφέρουν να γλιτώσουν και θα συγκεντρωθούν βορειότερα όπου θα βρουν τον λόχο του Αντρέα Σκάγκου. Ο Τσουκόπουλος θα περάσει από στρατοδικείο του ΔΣΕ στο χωριό Πλατανάκι. Ο ταγματάρχης Κωνσταντίνος Βρεττάκος πρόεδρος του ανταρτοδικείου τον κατηγορεί για "ανευθυνότητα, ελλιπή μέτρα ασφαλείας, έλλειψη ελέγχου και μη έγκαιρη ειδοποίηση της Ταξιαρχίας". Ο Τσουκόπουλος δηλώνει ότι έχει κάθε ευθύνη αλλά ότι δεν είναι ένοχος. Η απόφαση του ανταρτοδικείου είναι αμείλικτη: Θανατική ποινή χωρίς αναστολή. 'Εγιναν πολλές προσπάθειες από αξιωματικούς και αντάρτες να ανασταλεί η ποινή του Τσουκόπουλου αλλά τελικά δεν επικράτησε καμία. Ο Τσουκόπουλος εκτελείται την επομένη.

Στα μέσα του Φλεβάρη του 1949 κατά την 3η προς 4η φάση της Περιστέρας, η 9η Μεραρχία του Ε.Σ. προωθείται προς την Κεντρική και Νότια Πελοπόννησο. Μεγάλες επιχειρήσεις διενεργούνται σε Ταύγετο και Πάρνωνα. Οι αντάρτες θα δώσουν πολλές πολύνεκρες μάχες. Στις αρχές του Απριλίου τμήμα του Αρχηγείου Μαινάλου του ΔΣΠ με επικεφαλής τους Πέρδικα και Σπυρόπουλο χτυπά τους χωροφύλακες στο χωριό Βαλτεσίνικο Αρκαδίας. Οι χωροφύλακες τρέπονται σε φυγή, η νίκη του ΔΣΕ όμως είναι μικρή μπροστά στις απώλειες που συνεχίζουν να αιμορραγούν τους αντάρτες. Στις 13 Απριλίου του 1949, 100 μαχητές του ΔΣΕ με επικεφαλής τους τον Στέφανο Γκιουζέλη και τον Κ. Μπασακίδη ενεπλάκησαν με υπέρτερες κυβερνητικές δυνάμεις στα Καλύβια Κερπίνης. Ο Κ Μπασακίδης θα πέσει μαχόμενος ηρωικά. Μετά την ολοκλήρωση της "Περιστέρας" οι δυνάμεις της 9ης Μεραρχίας μετακινούνται στο μέτωπο του Γράμμου. Οι δυνάμεις του ΔΣΠ ανέρχονται πια σε 350 με 400 μαχητές. Τα εξής τμήματα παραμένουν στην Πελοπόννησο:

1) Στο Μαίναλο, 60 μαχητές με επικεφαλής τους Πέρδικα και Μουλόπουλο

2) Στον Ταύγετο, μια διλοχία 140 μαχητών με επικεφαλής τον Κώστα Ξυδέα και το Γιώργο Παπαδόπουλο. Επίσης ένας λόχος του 1ου Τάγματος και μια ομάδα χώρου με επικεφαλής το Γιώργο Αρετάκη (Σφακιανό)

3) Στον Πάρνωνα, 120 μαχητές με τους Ρογκάκο, Λάτση, Φούρκα, Ατζακλή και Μανδηλάρη.

4) Στην Κορινθία μια μικροομάδα 26 μαχητών με επικεφαλής το Γιάννη Κατσικόπουλο.

Οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις της Περιστέρας συνεχίζονται ολόκληρο το καλοκαίρι του 1949. Στις 12 προς 13 Ιουνίου, ο Κώστας Ξυδέας κυκλώνεται μετά από μάχη ωρών στη θέση "Λάκκα Καρβέλη" από μικτό απόσπασμα στρατού και χωροφυλακής. Ο Ξυδέας πέφτει ηρωικά. Το κορμί του εκτίθεται στην Καλαμάτα και σε άλλες περιοχές της Πελοποννήσου. Ο Ατζακλής έχει ήδη σκοτωθεί τον Απρίλιο. Στην τελική φάση της Περιστέρας κατά τον Ιούλιο-Σεπτέμβριο του 1949, στην Πελοπόννησο έχουν απομείνει μόνο οι παρακάτω μικροομάδες ανταρτών:

1) Στο Μαίναλο 5 μικροομάδες με επικεφαλής τους Πέρδικα, Δουμουλάκη, Μπελά, Βασιλόπουλο και Γιαλαμά.

2) Στον Ταύγετο 3 μικροομάδες με επικεφαλής τους Καμαρινό, Μωράκο και Καστάνη.

3) Στον Πάρνωνα 2 μικροομάδες με επικεφαλής τους Λάτση και Φούρκα υπό την καθοδήγηση του Ρογκάκου.

Ο επίλογος του δράματος γράφεται τον Αύγουστο του 1949 με το θάνατο του Λάτση, του Φούρκα και του Ρογκάκου στον Πάρνωνα και του Πέρδικα στο Μαίναλο. Το Σεπτέμβρη του ίδιου έτους σκοτώνεται και ο Στέφανος Γκιουζέλης σε ενέδρα στον Ευρώτα. Οι αντάρτες του ΔΣΠ εξοντώθηκαν σταδιακά ένας προς έναν έως το τέλος του 1949.

Πηγή: Κόκκινος Φάκελος

---

Ας δούμε όμως τώρα τις δυνάμεις τόσο του κυβερνητικού στρατού και των παρακρατικών (ΜΑΥ), όσο και του Δ.Σ.Ε Πελοποννήσου για να αποκτήσουμε και μια πιο αντικειμενική ματιά ​

Η 3η Μεραρχία του ΔΣΕ

• Διοικητής: Στέφανος Γκιουζέλης, συνταγματάρχης, μέλος του Πολεμικού Συμβουλίου του ΔΣΕ,
• Πολιτικός Επίτροπος: Βαγγέλης Ρογκάκος,αντισυνταγματάρχης,
•  Βοηθός Πολιτικού Επιτρόπου: Κωνσταντίνος Μουλόπουλος

Η Μεραρχία συγκέντρωνε περίπου 2.800 άνδρες. Μαζί της ενώθηκαν διάφορες ομάδες χώρου με περίπου 600 άνδρες και το σώμα Αυτοάμυνας που αριθμούσε περίπου 4.000 μαχητές.
Σύνολο: 7.400 μαχητές

Οι δυνάμεις του κυβερνητικού στρατού και των παρακρατικών

Ο κυβερνητικός στρατός είχε στην διάθεσή του την 9η Μεραρχία απο το ‘Α Σώμα Στρατού με τρεις ενισχυμένες ταξιαρχίες, δύο μοίρες ΛΟΚ , ένα Σύνταγμα πεδινού πυροβολικού και ένα ορειβατικού. Στις δυνάμεις αυτές που ουσιαστικά μετακινήθηκαν από την κεντρική Ελλάδα έρχονταν να προστεθούν οι τοπικές δυνάμεις του Ε.Σ. στην Πελοπόννησο : Δύο ακόμα μοίρες των ΛΟΚ, η 72ηΤαξιαρχία, 14 τάγματα ελαφρού πεζικού, ένα σύνταγμα τεθωρακισμένων, μία πυροβολαρχία , τρία τάγματα της Χωροφυλακής και μεγάλες δυνάμεις των ΜΑΥ και των παρακρατικών.

Σύνολο: 45.000 μαχητές

Η στελεχική σύνθεση της 3ης Μεραρχίας

Επόπτης όλων των Γραφείων του Επιτελείου 3ης Μεραρχίας, Γιώργος Αρετάκης (Σφακιανός), αντισυνταγματάρχης.

• Διευθυντής του Γραφείου Επιχειρήσεων, Κώστας Μπασακίδης, αντισυνταγματάρχης
• Διευθυντής 2ου Γραφείου, Λυκούργος Γιαννούκος (Μετερίζης), ταγματάρχης
• Διευθυντής Δικαστικού, Νίκος Γκότσης, αντισυνταγματάρχης
• Διοικητής Λαϊκής Πολιτοφυλακής, Ηλίας Κιαπές, αντισυνταγματάρχης
•  Διευθυντής Επιμελητείας, Γιάννης Παπαδόπουλος, ταγματάρχης
• Υπεύθυνος Δημοκρατικής Νεολαίας, Γιάννης Κώνστας (Αγγελος)
• Διοικητής της Σχολής Αξιωματικών, Κώστας Κανελλόπουλος, αντισυνταγματάρχης
• Διοικητής Λόχου Ασφαλείας, Νίκος Πανούσης, λοχαγός

-Διοικητής της 22ης Ταξιαρχίας, Γιάννης Σαρρής (Σαρήγιαννης), αντισυνταγματάρχης, Πολιτικός Επίτροπος (ΠΕ), Χριστόφορος Κώνστας, αντισυνταγματάρχης.

-Διοικητής της 55ης Ταξιαρχίας, Θεόδωρος Πρεκεζές, αντισυνταγματάρχης, ΠΕ, Κώστας Λαδάς, ταγματάρχης.

Περιφερειακά Αρχηγεία:

• Διοικητής Αρχηγείου Πάρνωνα, Γιώργος Ατζακλής, ταγματάρχης, ΠΕ Νίκος Λάτσης, ταγματάρχης.
• Διοικητής Αρχηγείου Ταϋγέτου, Κώστας Ξυδέας, ταγματάρχης, ΠΕ Γιώργος Παπαδόπουλος, λοχαγός.
• Διοικητής Αρχηγείου Μαινάλου Δημήτρης Γιαννακούρας (Πέρδικας), ταγματάρχης, ΠΕ Γιώργος Σπυρόπουλος.
• Διοικητής Αρχηγείου Αχαΐας - Ηλείας Δημήτρης Πετρόπουλος (Ζαχαριάς), ταγματάρχης, ΠΕ Θωμάς Αγγελάκος, ταγματάρχης.
• Διοικητής Αρχηγείου Αργολιδοκορινθίας, Μανώλης Σταθάκης, αντισυνταγματάρχης, ΠΕ Γιώργης Δαράκης,

_____________

http://peaea-dse-marousi.weebly.com/3-merarxia-dse-peloponnisou.html